เก๋งจีนคือ?

     กระเบื้องดินเผามุงหลังคาแบบจีน เราก็ผลิตขายมานานแล้วอ่ะนะ  แต่ เก๋ง ในคำว่าเก๋งจีนที่เรียกอาคารศาลเจ้ากันเนี้ย ใช่เก๋งเดี่ยวกับรถเก๋งมั้ยน้าา?

  รเก๋ง ตามพจนานุกรมแปลไทย-ไทยของราชบัณฑิตยสถาน หมายความว่า

(n.) อาคารที่มีหลังคาเป็นรูปศาลเจ้าจีน. ผนังปิดและหลังคาเรียบ สำหรับเรือและรถยนต์ เรือหรือยานพาหนะที่มีลักษณะคล้ายที่เรียกว่ารถเก๋ง

นอกจากนี้ไม้พุ่มจีนยังเป็นไม้ประดับขนาดเล็กอีกด้วย

เก๋งจีนยังเป็นชื่อของต้นไม้อีกด้วย ต้นไม้มงคลของจีนมีชื่อภาษาอังกฤษว่า Huernia น้ำเลี้ยงจีนมีหลายชนิด และมีชื่อทางวิทยาศาสตร์มากมาย โดยจำแนกตามลักษณะของดอก ต้นอ่อนเก๋งจีนเป็นไม้อวบน้ำที่ออกดอกง่าย ดอกไม้มีสีสันสวยงาม ดอกออกมามีสีแปลกตา และลวดลายก็แปลกกว่าไม้อวบน้ำทั่วไป (บางทียังคิดว่านี่คือดอกไม้จริงหรือมีคนใช้สีมาวาดดอกไม้แบบนี้) แต่ละสายพันธุ์ ก็จะมีดอกและลักษณะที่แตกต่างกันออกไป

    หรือลองดูคำอธิบายจากรายการวิทยุไทยศึกษา (สั้นๆ)

วันที่ออกอากาศ: 23 สิงหาคม 2558
วิทยากร: ดินาร์ บุญธรรม
ผู้ดำเนินรายการ: วราภรณ์ จิ๋วชัยศักดิ์

       เก๋งเป็นอาคารรูปทรงจีน ที่ผสมผสานเข้ากับสถาปัตยกรรมไทยมาตั้งแต่สมัยโบราณ ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน แปลว่า บ้านหรืออาคารที่มีหลังคาทรงศาลาจีน ทำด้วยอิฐหรือซีเมนต์ ไม่ได้สร้างด้วยไม้ทั้งหมด สันนิษฐานได้ว่าคำว่า "เก๋ง" มีรากศัพท์มาจากภาษาจีนฮกเกี้ยนซึ่งแปลว่าบ้านหรือบ้าน ลักษณะของ เก๋ง สามารถแบ่งออกได้ตามจุดประสงค์หลักในการสร้างเพื่อประโยชน์ใช้สอย ได้แก่ :

- เก๋ง ที่มีลักษณะเป็นห้องที่มีรั้วล้อมรอบ มีช่องเปิดและปิดสำหรับเข้าออก ใช้เป็นสถานที่สักการะ เช่น โบสถ์ วัด ศาลเจ้า หรือห้องโถงสำหรับประดิษฐานวัตถุมงคล หรือพระพุทธรูป เป็นต้น

- เก๋ง ทรงศาลา เปิดทิ้งไว้ ไม่มีผนังที่กำบัง เพื่อใช้เป็นที่พักพิงหรือเพื่อการอื่นใด

     วิวัฒนาการของ เก๋ง ในสถาปัตยกรรมไทย สันนิษฐานว่ามีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ซึ่งเริ่มติดต่อกับการค้าขยะกับจีน แต่ในปัจจุบันไม่พบร่องรอย เก๋ง ที่สร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา อาจเพราะมันถูกทำลายไปในช่วงสงคราม

     ในสมัยกรุงธนบุรี สมเด็จพระเจ้าตากสิน ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างวังคู่ ที่ขอบทางเข้าด้านทิศตะวันออกของพระราชวัง ซึ่งปัจจุบันเรียกว่าวังเก่า ทรงใช้เป็นที่ประดิษฐานพระวิมารที่บรรทม

     ในสมัยรัตนโกสินทร์ นิยมสร้าง เก๋ง ทั้งในเขตพระราชฐานที่ประทับและในวัด อาคารเก๋ง ในราชสำนักอาจเป็นอาคารส่วนตัวหรือศาลา เช่น พระราชวังสวนกุหลาบ สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 เพื่อใช้เป็นที่ประทับ

       แม้ว่ารถเก๋งจะเป็นอาคารที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะจีน แต่เราจะพบว่าอาคารรูปทรงรถเก๋งได้กลายเป็นส่วนที่กลมกลืนของสถาปัตยกรรมไทย ซึ่งเป็นตัวแทนการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมระหว่างไทยกับจีนที่มีมาช้านาน จนกลายเป็นงานศิลปะที่ผสมผสานกับศิลปะจีน ด้วยผลงานศิลปะแบบไทยดั้งเดิมอย่างลงตัว

รวบรวบและบันทึกโดย

กระเบื้องดินเผาไทย

3/7/2566

ข้อมูลจาก

thaistudies.chula.ac.th

livingpop.com